Terapia schematów
- Weronika Chrapońska
- 18 sty
- 3 minut(y) czytania
Terapia schematów to zaawansowana metoda psychoterapeutyczna stworzona przez Jeffreya Younga, mająca na celu pomaganie osobom z długotrwałymi problemami emocjonalnymi, które wynikają z głęboko zakorzenionych przekonań. Podejście to łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej, psychodynamicznej oraz gestalt. Terapia schematów koncentruje się na identyfikowaniu i zmianie nieadaptacyjnych schematów, które rozwijają się w wyniku wczesnych doświadczeń życiowych i które mają wpływ na życie dorosłych.
Co zakłada terapia schematów?
Terapia schematów zakłada, że wiele naszych trudności emocjonalnych jest wynikiem głęboko zakorzenionych wzorców myślenia, które powstały w wyniku traumatycznych lub nieadekwatnych doświadczeń w dzieciństwie. Te wzorce, zwane "schematami", mogą rządzić naszym zachowaniem, emocjami i reakcjami, często prowadząc do dysfunkcyjnych sposobów radzenia sobie w dorosłym życiu. Terapia ta ma na celu dotarcie do tych głęboko ukrytych wzorców i ich modyfikację w taki sposób, aby stały się bardziej adaptacyjne i zdrowe.
18 schematów w terapii schematów – opisy i przykłady
Porzucenie (Abandonment) – Poczucie, że zostaniemy porzuceni przez bliskie osoby. Przykład: Osoba, która ciągle boi się, że partner ją zostawi, nawet jeśli nie ma ku temu żadnych dowodów.
Wykorzystywanie i oszustwo (Mistrust/Abuse) – Przekonanie, że inni będą nas wykorzystywać lub oszukiwać. Przykład: Osoba, która nie ufa nikomu i zawsze obawia się, że ktoś ma złe intencje.
Zależność (Dependence/Incompetence) – Przekonanie, że nie jesteśmy w stanie poradzić sobie samodzielnie. Przykład: Osoba, która unika podejmowania decyzji, bo uważa, że nie poradzi sobie bez pomocy innych.
Brak zaufania (Defectiveness/Shame) – Poczucie, że jesteśmy niewystarczająco dobrzy lub że coś jest z nami nie tak. Przykład: Osoba, która unika bliskości, bo czuje się niegodna miłości.
Wrażliwość na krytykę (Social Isolation/Alienation) – Nadmierna wrażliwość na krytykę i odrzucenie. Przykład: Osoba, która reaguje złością na każdą drobną krytykę, czując się odrzucona.
Deprywacja emocjonalna (Emotional Deprivation) – Poczucie pustki i braku bliskości emocjonalnej. Przykład: Osoba, która nie czuje się kochana lub rozumiana, mimo że ma bliskie osoby wokół siebie.
Brak granic (Enmeshment/Undeveloped Self) – Brak umiejętności ustalania granic w relacjach. Przykład: Osoba, która pozwala innym naruszać swoje granice, nie potrafiąc powiedzieć "nie".
Perfekcjonizm (Failure) – Potrzeba doskonałości, której niemożność osiągnięcia prowadzi do poczucia porażki. Przykład: Osoba, która nie jest w stanie zadowolić siebie, bo czuje, że zawsze mogła zrobić coś lepiej.
Poświęcanie się (Self-Sacrifice) – Tendencja do poświęcania siebie kosztem innych. Przykład: Osoba, która ignoruje własne potrzeby, aby zadowolić innych, czując się przy tym wyczerpana.
Kara (Subjugation) – Przekonanie, że zasługujemy na karę lub cierpienie. Przykład: Osoba, która szuka potwierdzenia, że nie zasługuje na szczęście, i ciągle przeżywa winę.
Wielkość (Grandiosity) – Przekonanie, że musimy być wyjątkowi, aby zasługiwać na miłość i szacunek. Przykład: Osoba, która oczekuje szczególnego traktowania, ale nie potrafi zaakceptować norm innych.
Izolacja społeczna (Social Isolation) – Poczucie, że jesteśmy inni lub niepasujący do reszty społeczeństwa. Przykład: Osoba, która nie angażuje się w relacje z obawy, że nie będzie pasować do grupy.
Zbyt wysokie oczekiwania (Unrelenting Standards) – Dążenie do spełnienia nierealistycznych standardów, które prowadzi do chronicznego stresu. Przykład: Osoba, która nie jest nigdy zadowolona z własnych osiągnięć, bo ma zbyt wysokie wymagania.
Poczucie niekompetencji (Defectiveness) – Przekonanie, że nie mamy odpowiednich umiejętności do radzenia sobie w życiu. Przykład: Osoba, która unika wyzwań, bo uważa, że nie ma wystarczających kompetencji.
Brak tożsamości (Identity) – Poczucie, że nie wiemy, kim jesteśmy, i nie możemy znaleźć swojej drogi życiowej. Przykład: Osoba, która zmienia swoje cele życiowe i kariery, nie potrafiąc podjąć żadnej decyzji na stałe.
Wysokie wymagania wobec innych (Entitlement) – Przekonanie, że inni powinni spełniać nasze wysokie wymagania. Przykład: Osoba, która oczekuje, że partner spełni wszystkie jej potrzeby, a gdy to nie następuje, czuje się zawiedziona.
Poczucie bezsilności (Vulnerability) – Przekonanie, że nie mamy kontroli nad własnym życiem. Przykład: Osoba, która czuje się bezradna i niezdolna do zmiany swojej sytuacji, mimo że może podjąć kroki w celu jej poprawy.
Poczucie niezasługiwania na miłość (Unworthiness) – Przekonanie, że nie zasługujemy na miłość i szacunek. Przykład: Osoba, która sabotuje swoje relacje z lęku, że nie zasługuje na szczęście i miłość.
Podsumowanie
Terapia schematów to metoda, która pozwala na głęboką pracę z zakorzenionymi przekonaniami i wzorcami myślenia, które utrudniają życie emocjonalne. Dzięki identyfikacji 18 schematów, terapia ta pomaga zrozumieć, dlaczego działamy w określony sposób i jak można zmienić te wzorce, by prowadziły do zdrowszego, bardziej satysfakcjonującego życia. Terapia schematów daje możliwość wyjścia z utartych ścieżek myślenia i wprowadzenia realnych zmian w naszym zachowaniu i emocjach.
留言